KARADENİZ BÖLGESİ SAMSUNUN İNCİSİ 19 MAYIS iLÇESiNi KISACA TANIYALIM

İLÇEMİZİN TARİHİ VE COĞRAFİ DURUMU; İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ; İDARİ VE NÜFUS DURUMU; EKONOMİK VE SOSYAL DURUM; TURİZM VE TARİHİ ESERLERİ; BALLICA SİGARA FABRİKASI...

 
İLÇEMİZİN TARİHİ VE COĞRAFİ KANUMU 

       İlçe tarihinin M.Ö. ki yıllara dayandığı sanılmaktadır. Zira o dönemlere ait bir yerleşim biçimi olan Höyük ve Tümülüs örneğini ilçeye bağlı Yörükler Beldesinde, Tümülüsü ise Dağköy'de görüyoruz. Bunların Roma dönemi Kültürü ile bağlantılı olduğu, tarihi değerlendirmelere göre düşünülebilir. Yöre önce Selçukluların, daha da sonra Çelebi Mehmet döneminde Osmanlıların hakimiyet alanına girdiği bilinmektedir.

      Yörükler beldesindeki Şeyh Beyk Türbesi, hamam ve Kalaba Mahallesindeki tarihi köprüde Türkmenlerin izleri görülmektedir. Bilahare bölgeye; 1877-78 Osmanlı-Rus Savaşı (93 Harbi) sonucu Dağıstan ve Kafkasya'dan,1905 yılında Akdeniz ve Ege' zden 1912'de Yugoslavya (Kosova) ve Yunanistan (Selanik)'dan soydaşlarımız gelip yerleşmişierdir. Bunların bir kısmı sahile yakın yerlerde, bir kısmı da yüksek  kesimlerde iskan edilmişlerdir.
     19 Mayıs 1919'da Atatürk'ün Samsun'a çıkışı ile başlayan İstiklal Savaşına, 19 Mayıslılar da  büyük bir kararlılıkla katılmıştır. Dağköylü Fatma Çavuş'un kahramanlıkları dillere destan  olmuştur. Bu yaman kadın Rum ve Ermeni çetelerinin masum Türk insanına reva gördüğü  katliamlara ve baskınlara karşı üstün başarılar göstermiştir. Onun savun­ması ve direnişi herkese  örnek olmuştur. Cephelere gidenlerin büyük kısmı ise şehit düşmüşlerdir. Kısacası vatan  savunmasında ilçe insanı üzerine düşen görevi yüzünün akıyla yapmıştır.
     19 Mayıs, Samsun'un yeni ilçelerinden olup, Karadeniz kıyısında kuruludur. Doğusunda  Samsun,  batısında Bafra, Kuzeyinde Karadeniz ve güneyden yine Samsun merkez ilçe ve Bafra  ile  çevrilidir. Bafra ovasının doğu ucunda yer alır. Denizden yüksekliği 10 m.dir. Samsun'a 33,  Bafra'ya 17 km. uzaklıktadır.
İlçe merkezi ova görünümündedir. Güneye doğru gidildikçe yükseklik başlar. Karadeniz'e yakın  noktalarda yer alan Balık gölleri meşhurdur. "Kuş Cenneti" nin uzantısı bu mıntıkaya kadar gelmekte­dir.
      En yüksek noktası Canik Dağlarına bağlı Nebyan'dır. Engiz Çayı en meşhur akarsuyudur. Nebyan Dağından doğar ve 30 km. lik bir yatağı takip ederek Kumcağız-Engiz sınırından Karadeniz'e dökülür. Yörükler beldesinde büyüklü ve küçüklü birçok göl yer almaktadır. Doğa ile uyumlu harika görüntülere sahiptir.

 

 

    19 Mayıs ilçesinde Karadeniz iklimi hakimdir. İlçe merkezi göl ve deniz havasının etkisi  altındadır. Yörede yazlar serin, kışlar ılık ve yağışlı geçer. Sıcaklık eksi dereceye hemen  hemen  hiç düşmez. Ancak güneye doğru gidildikçe yükse­len tepe ve yamaçlarda, bilhassa  Nebyan dağı eteklerinde dört mevsimin bütün özellikleri görülmektedir.
     Poyraz ve Lodos rüzgarları daha etkilidir. Sahil ve ovalık kesimlerde ağaçlık alanlar göze  çarpar. Yükseklere doğru çıkıldıkça özellikle çam, köknar yaygındır. Deniz, göl, orman  manzarası kuşbakışı, insanı büyüleyen bir görünümdedir. İlçe; dağ, deniz, göl ve ormanın  bütünleştiği muhteşem doğasıyla Turizm içinde cazibe merkezi konumundadır.

 

 İDARİ VE NÜFUS DURUMU

 

     İlçenin bugünkü merkezi 1953 yılına kadar Engiz Köyüne bağlı kalmıştır. Aynı yıl Yörükler Köyü kurulunca Engiz Çayı sınır olarak belirtilmiştir. 1960 yılında Engiz Deresinin batı kısmında Ballıca ismiyle ayrı bir köy kurulmuş ve Bafra'ya bağlanmıştır. 6 Haziran 1970'dede Belediye teşkilatı kurulmuştur. 04.07.1988 yılında ise ilçe hüviyetine kavuşmuştur. Yörükler ve Dereköy ise belde olarak teşkilatlanmıştır. Nüfusu 2000 yılı Genel Sayımına göre toplam 25,895'tir. Nüfusun 9.000'i şehir merkezinde, 16.895 kişisi ise köylerde yaşamaktadır. Merkezde 14 Mahallesi olup, nüfus bakımın­dan yoğunluk Cumhuriyet Mahallesidir. Diğer mahalle isimleri; Ballıca, Bahçelievler, Çamlıca, Esenyer, İstiklal, Karşıyaka, Kumcağız, Mimarsinan, Pazar, Yeni Mahalle, Yeşilova, Yukarıengiz ve Yükseliştir. Köyleri ise 24 tane olup, şunlardır;
    Aydınpınar, Beylik, Cerekli, Çandır, Çepinler, Çetirlipınar, Çiftlik, Dağköy, Dereköy, Düzköy, Engiz, Erenköy, Esentepe, Hibe, Karacaoğlu, Karagöl, Kertme, Kösedik, Kuşkayası, Ormancık, Tepeköy, Yeşilköy, Yeşilyurt ve Yörükler dir.

EKONOMİK VE SOSYAL DURUM

         İlçenin başlıca gelir kaynakları ticaret, ziraat, turizm ve hayvancılıktır. 19 Mayıs İlçesinde Marangoz-Mobilya imalatı, mermer işletme atölyeleri, un fabrikaları ile diğer işyerleri ticari unsurlarıdır. Hafif yamaçlarda sebze, düzlüklerde tütün ekimi yaygındır, sahilde yer alması yönünden büyük sağlamaktadır. Kumcağız, Yörükler ve Engiz yöreleri ilk­baharla birlikte insanları misafir etmeye başlar. Yaz döneminde nüfus %70 art­maktadır. Bunların ilçe ekonomisine hatırı sayılabile­cek ölçüde katkısı vardır.
Öte yandan 19 Mayıs İlçesinde bulunan Ballıca Sigara Fabrikası,kendi alanında ülkemizin Ortadoğu ve Balkanların en modern ve büyük tesisidir.

BALLICA SİGARA FABRİKASI

İşletme, Samsun İlinin batısında, Samsun Bafra Karayolu üzerinde, şehir merkezine 32 km, uzak­lıkta 19 Mayıs İlçesinde 822 dönüm alan üzerinde kurulmuştur. Samsun sigara İşletmesi 1976 yılında yatırım programına alınmasına karşın, 1985 yılında yavaşlatılmış projeler kapsamına alınmasından sonra 14 Haziran 1997 tarihinde inşaat ve makine montajlarının bitirilmesi sonucu üretime başlamıştır. İşletmede 2 adet 100 mm'lik ve 2 adet 85 mm'iik yumuşak paket ile 6 adette 85 mm'lik sert pakette sigara üretecek toplam 10 adet sigara üretim kombinasyonu bulunmaktadır. Yıllık üretim kapasitesi çift vardiyada 10,000 tondur.
      Başlıca üretim çeşitleri 100 mm'lik Ballıca Tekel 2000, Tekel 2001 ile 85 mm'­lik sert ve yumuşak paket Tekel 2000, Maltepe ile Ballıca, Tekel 2001, Samsun ve Best sigaralarıdır.
        Fabrikada 2001 yılı sonu itibariyle 32'si sözleşmeli statüde toplam 36 memur ve 671 işçi çalışmaktadır.

TURİZM VE TARİHİ ESERLERİ
       19 Mayıs İlçesi Karadeniz'in en şirin turizm beldelerindendir. 20 km'lik bir sahil şeridi vardır. Güzel bir kumsala ve temiz bir denize sahiptir. Sahillerinde her türlü ihtiyaca cevap verebilecek dinlenme tesisleri, çay bahçeleri, piknik alanları, kültür ve spor tesisleri mevcuttur. Turizme yöne­lik tanıtımlar ile geleneksel hale getirilen çeşitli etkinlik ve şenlikler ilçenin turizm cazibesini artırmaktadır. Yörükler beldesinin Geleriç mevkii uluslar arası millipark özelliklerine sahiptir. Balık gölleri, orman ve deniz; yeşil ile mavinin kaynaştığı, yüzlerce çeşit kuş türünün oynaştığı harikulade bir atmosfer oluşturmaktadır, ilçenin güneyinde kalan ve en yüksek noktası olan Nebyan Dağı eteklerindeki tertemiz soğuk su kaynakları ve mis gibi kokan ormanlık alanları yayla turizmi için ideal yerlerdir.
       Ayrıca kara ve deniz avcılığı ile amatör sivil havacılık faaliyetlerinin düzenlendiği havaalanı da yöreyi turizm açısından cazip hale getirmektedir.

        Bilinen tarihi eserleri şunlardır;
        Hızır-İlyas Höyüğü ; Yörükler beldesinde olup, halen mezarlık olarak kullanılmaktadır. Tatlıelma Mahallesinde yer alan ve üzerinde seramik parçalarına rastlanan Höyük'te Roma ve Geç-Antik Çağı izleri tesbit edilmiştir.
       Dağköy Tümülüsü; Yakın zamanda kaçak olarak yapılan kazı sonucu ortaya çıkarılmış, Roma Dönemi kültürünü yansıttığı söylenmektedir. Köfteroğlu Tümülüsü; Çetirlipınar köyünde bulunmaktadır. Ahşap Camii tamamen ahşap malzeme tekniği ile yapılan camii Fatih Caddesi üzerinde yer almaktadır. 19,yüzyılda yapıldığı sanılan ve hiçbir süslemenin bulun­madığı camii viran vaziyettedir.Hamam; Yörüklür-Fevzi Çakmak Mahallesindedir. Hamamcızadeler tarafından yaptırılmış bir Osmanlı eseridir. Bir çok bölümü yıkıktır. Duvarlarında yer yer su künklerine rastlan­maktadır. En önemli dikkat çeken yönü; Avrupanın hamam-banyo kültürü ile henüz büyük şehirlerinde hatta şatolarında bile tanışmadığı dönemlerde bu temizlik anlayışı ve müesseselerinin Türk diyarlarında köylere kadar yer­leşmiş olmasıdır. Taş Köprü; Yörükler-Kalaba Mahallesinde yer alan köprü, 19,yüzyıl Osmanlı eserlerindendir. Taş malzeme ile yapılmıştır. Tek kemer­li olup, ayaklarının büyük bir kısmı toprak altında kalmıştır. Şeyh Beyk (Şahbey) türbesi; Orta Asya'dan ilçeye göç eden Türkmenler döneminde yapıldığı kaydedilmiştir. Sayısız Anadolu Evliyalarından biri olduğu ifade edilen Şeyh Beyk türbesi, Yakın zamanda hayır sever bir vatandaşın katkılarıyla restore edilmiştir.

 İlçemizde; Toplum Sağlığı ve Aile Sağlığı Merkezi

•     19 Mayıs  Aile Sağlığı Merkezi  5 Aile Hekimiyle 17.959 nüfusa,
•     Dereköy   Aile Sağlığı Merkezi  1 Aile Hekimiyle   3.942 nüfusa  ,
•     Yörükler  Aile Sağlığı Merkezi  1 Aile Hekimiyle    3.281 nüfusa ,
•    Toplam da 25.182 nüfusa hizmet verilmektedir.
•     Mustafa  Pusti  Sağlık  Ocağı  bölge halkı (İstiklal ve Karşıyaka Mahalleleri) 01.03.2007 den itibaren sağlık hizmetlerini Yörükler Aile Sağlığı Merkezimizden mobil olarak almaktadır.

 Bina Durumu;19 Mayıs Sağlık Grup Başkanlığı  ve  Sağlık Ocağı   2007 yılı içerisinde hizmete giren yeni binasında hizmet vermektedir. Bina 5  katlı   ve ihtiyaca yeterli halde yapılarak 2007 yılı içerisinde  hizmete  girmiştir. 
 

 

 

 

 

İKLİMİ VE BİTKİ ÖRTÜSÜ